Από τον Picasso στον Koons – Μουσείο Μπενάκη

Το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει την έκθεση «Από τον Picasso στον Koons. Κοσμήματα καλλιτεχνών» στο Κεντρικό Κτήριο από τις 16 Μαΐου έως τις 2 Σεπτεμβρίου 2012. Η έκθεση περιλαμβάνει πάνω από 200 κοσμήματα που υπογράφουν οι σημαντικότεροι καλλιτέχνες του 20ού αιώνα: Arman, César, Giorgio de Chirico, Jean Cocteau, André Derain, Julio Gonzalez, Keith Haring, Fernand Léger, Roy Lichtenstein, Yoko Ono, Man Ray, Niki de Saint-Phalle και Bernar Venet είναι μόνο κάποια από τα ονόματα που αντιπροσωπεύονται στην έκθεση.
Ο Georges Braque, η Louise Bourgeois, ο Max Ernst, ο Lucio Fontana, ο Anish Kapoor, ο Yves Klein, ο Jeff Koons και ο Pablo Picasso είναι κάποιοι από τους γνωστότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Δεν είναι όμως εξ ίσου γνωστά τα έργα απαράμιλλης ομορφιάς που οι καλλιτέχνες αυτοί δημιούργησαν με τη μορφή κοσμημάτων. Η έκθεση με τίτλο: «Από τον Picasso στον Koons. Κοσμήματα καλλιτεχνών», που επιμελείται η Diane Venet, παρουσιάζει έργα μιας πλειάδας εικαστικών καλλιτεχνών που σχεδίασαν εκπληκτικά κοσμήματα, τα οποία είτε ανακαλούν στη μνήμη το εικαστικό τους λεξιλόγιο είτε συνιστούν μια εντυπωσιακή απόκλιση από την καλλιτεχνική τους πορεία. Τα ευφάνταστα αυτά έργα δεν προορίστηκαν ποτέ για μαζική παραγωγή, αλλά αποτέλεσαν μάλλον μοναδικά κομμάτια ή αναπαράχθηκαν σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, κυρίως ως προσωπικά δώρα των καλλιτεχνών προς συγγενείς και φίλους. Αποκαλύπτουν με τον τρόπο αυτό ταυτόχρονα μια ιδιαίτερη όψη της προσωπικής ζωής των δημιουργών τους. .
Με βασικό πυρήνα την προσωπική συλλογή της επιμελήτριας Diane Venet, αλλά και με σημαντικά δάνεια τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, η έκθεση έχει ως στόχο να θέσει εκ νέου το ζήτημα της σύνδεσης της αργυροχοΐας με τις πλαστικές τέχνες. Η αργυροχοΐα και η καλλιτεχνική δημιουργία ακολουθούν παράλληλες διαδρομές για αιώνες. Τον 16ο αιώνα όμως οι διαδρομές αυτές θα πάρουν διαφορετικές κατευθύνσεις. Ζωγράφοι και γλύπτες αρχίζουν τότε να θεωρούνται καλλιτέχνες, ενώ οι χρυσοχόοι, παρά τη δεξιοτεχνία τους, εξακολουθούν να συγκαταλέγονται στους τεχνίτες. Έκτοτε, οι δύο αυτοί κλάδοι θα εξελιχθούν αυτόνομα, ακολουθώντας ο καθένας τις δικές του τεχνικές εξελίξεις και αισθητικές ανατροπές. Τον 20ό αι. το χάσμα μεταξύ των δύο αυτών τύπων καλλιτεχνικής παραγωγής μοιάζει αγεφύρωτο. Οι πλαστικές τέχνες ανοίγονται στο άυλο, το εφήμερο, το εννοιολογικό, χαρακτηριστικά που μοιάζουν εντελώς ξένα στο κόσμημα, ενώ ο χρυσοχόος παραμένει πιστός στην υπηρεσία των υλικών του, καθώς η αξία της εργασίας του μετριέται πολύ συχνά σε καράτια.
Τα κοσμήματα όμως των Miquel Barceló, Pol Bury, Alexander Calder, Leonor Fini, Robert Indiana και Wilfredo Lam που παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, στην έκθεση δίνουν το έναυσμα για να ξεκινήσει μια γόνιμη συζήτηση για το σημείο τομής της γλυπτικής, της ζωγραφικής και της αργυροχοΐας που συνιστά η δημιουργία τους. Το νέο αυτό πεδίο, τα «κοσμήματα καλλιτεχνών», αποτελεί για τους εικαστικούς δημιουργούς μια θαυμάσια πρόκληση να επινοήσουν μια πολύ μικρότερη εκδοχή των διασημότερων αριστουργημάτων τους. Η έκθεση προσφέρει μια νέα ματιά τόσο στο κόσμημα όσο και στην καλλιτεχνική δημιουργία, μια ματιά που γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στο καθιερωμένο εικαστικό λεξιλόγιο των καλλιτεχνών και τους περιορισμούς που θέτει η αργυροχοΐα: το μέγεθος, το βάρος, τη λειτουργικότητα.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
Με πρωτοβουλία της επιμελήτριας Diane Venet, η έκθεση θα πλαισιωθεί από κοσμήματα σχεδιασμένα από Έλληνες καλλιτέχνες. Δίνεται έτσι η ευκαιρία στο ελληνικό κοινό να γνωρίσει μια ιδιαίτερη πτυχή του έργου γνωστών και αγαπητών Ελλήνων καλλιτεχνών σε διάλογο με τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης τέχνης. Από τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα και τον Αλέκο Φασιανό στον Νάκη Ταστσιόγλου και στον Γιώργο Γυπαράκη, η έκθεση παρουσιάζει τις δημιουργίες 21 Ελλήνων εικαστικών, γλυπτών και ζωγράφων, και τους πειραματισμούς τους με τη φόρμα του κοσμήματος. Τρεις μάλιστα από αυτούς —ο Μίλτος Μιχαηλίδης, η Λίνα Μπέμπη και ο Νάκης Ταστσιόγλου— ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της επιμελήτριας, δημιούργησαν ειδικά για την έκθεση από μια εικαστική εγκατάσταση, σε διάλογο με τα εκτεθειμένα κοσμήματα.

Η ΕΚΔΟΣΗ
Με την ευκαιρία της έκθεσης το Μουσείο Μπενάκη εκδίδει έναν μικρό τόμο, που περιλαμβάνει μια επιλογή από τα έργα της συλλογής της Diane Venet καθώς και από ένα αντιπροσωπευτικό κόσμημα όλων των Ελλήνων καλλιτεχνών που συμμετέχουν στην έκθεση.
Παράλληλα, θα είναι διαθέσιμος στο Πωλητήριο του Μουσείου Μπενάκη ο αγγλικός κατάλογος της έκθεσης, που εκδόθηκε με την ευκαιρία της παρουσίασης της συλλογής στο Museum of Art and Design της Νέας Υόρκης: From Picasso to Koons. The artist as jeweler, εκδ. Skira-Flammarion, επιμ.: Diane Venet, κείμενα: Diane Venet, Barbara Rose, Adrien Goetz.