ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
24 Ιανουαρίου 2005
Και πάμε στις υπαρξιακές καταθέσεις και την αναζήτηση των ψυχολογικών και των πλαστικών ορίων στη δουλειά τεσσάρων καλλιτεχνών, στην γκαλερί «Μέδουσα»: Μπέμπης Βενετόπουλος, Μαριγώ Κάσση, Βάλλυ Νομίδου και Στέργιος Στάμος.
Η έκθεση «Αναδύσεις – Πραγματικότητες» εντάσσεται στο πλαίσιο της συνεργασίας της Μαρία Δημητριάδη με επιμελητές, οι οποίοι παρουσιάζουν τις προτάσεις τους με τη συμμετοχή καλλιτεχνών συνεργατών (κυρίως) του χώρου.
Η επιμέλεια της παρουσίας υπογράφεται από την Λίνα Τσίκουτα, η οποία επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στην επεξεργασία των εξατομικευμένων υπαρξιακών ανησυχιών και διαπιστώσεων και στη δυνατότητα των καλλιτεχνών να ορίζουν πραγματικότητες δια της αναπαράστασης της ανάδυσης των συναισθημάτων.
Η συνολική παρουσία είναι φρέσκια, ευτυχισμένη και κομψή. Οι καλλιτέχνες αυτονομούνται ως προς το έργο και τις δυνατότητες. Ο Στέργιος Στάμος δουλεύει ένα γλυπτό με γραφές (ο πρόλογος της «Οδύσσειας» στα αρχαία ελληνικά) και καθρέφτη που δίνει την ψευδαίσθηση του άπειρου, τόσο στο βάθος όσο και στο ύψος.
Η Μαριγώ Κάσση, κρεμά βέργες σε διάταξη στις οποίες αναρτά χάρτινα φουστανάκια από μικρές κρεμάστρες. ΄Ένα έργο τρυφερό απολύτως χειροποίητο, το οποίο επαναφέρει ζητήματα ταυτότητας και συνεχίζει τον διάλογο που άνοιξε κάποτε ο Νίκος Αλεξίου ως προς τις πλαστικές αξίες της κοπής του χαρτιού και της μετάλλαξής του σε δαντέλα.
Ο Μπάμπης Βενετόπουλος τοποθετεί τον άνθρωπο, μέσω της εικόνας του, σε έναν κλειστό χώρο με ό,τι βρέθηκε τυχαία μέσα σ’ αυτόν, χάρτινα κιβώτια, χαρτιά κ.λπ., περά από το νεανικό σώμα στο γερασμένο (μοντέλο ο ίδιος και ο πατέρας του, με όλες τις συνέπειες και τους ψυχαναγκασμούς που εγκλείει η επιλογή), μιλώντας για τη φθορά, ενώ δημιουργεί ένα διαδραστικό έργο, στο οποίο ο θεατής καλείται να επέμβει στο πρόσωπο και να το μεταλλάξει.
Τέλος η Βάλλυ Νομίδου δουλεύει δύο φιγούρες εφήβων σε σκαμνιά και ένα σκαμνί-απειλή που επικρέμαται από το ταβάνι. Εδώ, μάλλον δεν έχει και τόση σημασία ποιο είναι το θέμα του έργου και πως παρουσιάζεται, όσο οι ποιότητες που διαθέτει. Αξίζει να σταθούμε στη σχεδόν κόκκινη του πηλού οντότητα του όγκου, τις αναφορές του στη ζωή και το θάνατο, τη δύναμη και στη βαθιά ευρηματικότητα του έργου. Η ισχυρή δουλειά της Νομίδου εξακολουθεί να εκπλήσσει μετά την εξίσου εξαιρετική ατομική παρουσία της πριν από ένα χρόνο στη «Μέδουσα» και να αποδεικνύει ότι η όποια υπαρξιακή ενδοσκόπηση και διαδικασία αποδίδει στους ήσυχους όρους της εργατικότητας και της συνέπειας, που είναι φανερό ότι η ίδια έχει τάξει στην πορεία της.
ΚΑΠΠΑ
Καθημερινή
23 Ιανουαρίου 2005
Μαργαρίτα Πουρνάρα
Τέσσερις καλλιτέχνες με υπαρξιακές αναζητήσεις
Στην έκθεσή τους με τίτλο «Αναδύσεις – Πραγματικότητες», οι Μαριγώ Κάσση, Βάλλυ Νομίδου, Στέργιος Στάμος και Μπάμπης Βενετόπουλος, φτιάχνουν μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος.
Οι ομαδικές εκθέσεις εγκυμονούν πάντοτε ένα κίνδυνο: τα έργα των καλλιτεχνών να μη συνδιαλέγονται μεταξύ τους, παρά το γεγονός ότι σχολιάζουν το ίδιο θέμα. Στην περίπτωση του εικαστικού αφιερώματος που διοργανώνει αυτήν την περίοδο η γκαλερί «Μέδουσα», οι δημιουργίες λειτουργούν αλληλοσυμπληρωματικά, φτιάχνουν μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, αναγκάζουν το θεατή να κοιτάξει στον υπαρξιακό του καθρέφτη μέσα από διαφορετικά πρίσματα. Τίτλος της έκθεσης, «Αναδύσεις – Πραγματικότητες» με έργα των Μαριγώ Κάσση, Βάλλυς Νομίδου, Στέργιου Στάμου και Μπάμπη Βενετόπουλου, τα οποία επέλεξε η Λίνα Τσίκουτα. Είναι η δεύτερη χρονιά που η παλιά αθηναϊκή γκαλερί καλεί ένα καταξιωμένο επιμελητή να παρουσιάσει μια έκθεση, διαλέγοντας συγκεκριμένο θέμα και καλλιτέχνες,. Πέρυσι, η Έφη Στρούζα διερεύνησε «Ψέματα & Αλήθειες» με έργα του Γιώργου Γυπαράκη, της Αννίτας Ξάνθου και του Νάκη Ταστσιόγλου. Φέτος, η Λίνα Τσίκουτα αναζητεί βιωμένες καταστάσεις του νου, που αναδύονται από τον ευαίσθητο ψυχισμό των τεσσάρων καλλιτεχνών. Για να φτάσει σε ένα πολυσυλλεκτικό αποτέλεσμα, ακολούθησε το δρόμο της ανομοιογένειας. Συνεργάστηκε με δύο άνδρες και δύο γυναίκες που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές προέρχονται από διάφορες πόλεις της Ελλάδας και χρησιμοποιούν άλλα εκφραστικά μέσα.
Η διαδρομή ξεκινάει από το κατώφλι της γκαλερί. Ο νεότερος σε ηλικία καλλιτέχνης Μπάμπης Βενετόπουλος – γεννημένος το 1973 – παρουσιάζει στα σκαλιά που οδηγούν στο εσωτερικό της αίθουσας τέχνης ένα διαδραστικό βίντεο που βάζει το θεατή στο παιχνίδι. Αμέσως μετά περνάει κάτω από τα 250 μικρά χειροποίητα χάρτινα φουστανάκια που έχει κρεμάσει η Μαριγώ Κάσση (1953) από την οροφή. Κοριτσίστικα ρουχαλάκια καμωμένα με λεπταισθησία, με την αγάπη που έχει η μητέρα για ό,τι περιβάλλει το σώμα του παιδιού, θροίζουν απαλά πάνω από το κεφάλι του επισκέπτη. Είναι εμφανές ότι η Κάσση απήλαυσε αυτή την χειρωνακτική δουλειά, όπου τα πατρόν ομοιάζουν αλλά η διαφορετική ποιότητα και υφή του χαρτιού κάνουν κάθε φουστανάκι μοναδικό.
Στη διπλανή αίθουσα, οι γνώριμες φιγούρες της Βάλλυς Νομίδου (γεννημένη το 1959) αιχμαλωτίζουν το βλέμμα. Από τη νηπιακή γλυκύτητα ης Κάσση, ο θεατής συναντάει δύο παιδιά που έχουν τα μάτια κλειστά. Σιωπηλά και αποτραβηγμένα, με τα πόδια διπλωμένα και τα χέρια αφημένα στα γόνατα, στοχάζονται, αφουγκράζονται το μέλλον και κρατούν τις σκέψεις για τον εαυτό τους.
Στο βάθος, το έργο του Στέργιου Στάμου (γεννημένος το 1964 ) που περιγράφει το ταξίδι προς την αιωνιότητα. Παρουσιάζει μια φωτεινή εγκατάσταση με καθρέφτες κι ένα απόσπασμα από την Οδύσσεια. Αν τολμήσεις να βάλεις το κεφάλι του μέσα στο περιβάλλον αυτό, οι καθρέφτες δημιουργούν ένα trompe l’ oeuil κι έτσι έρχεσαι αντιμέτωπος με το χάος.
Ο κύκλος κλείνει με ένα βίντεο του Βενετόπουλου που προβάλλεται μέσα στην αποθήκη. Ο καλλιτέχνης κάνει πικρές διαπιστώσεις για την αλλοίωση της εξωτερικής μας εμφάνισης, που επιφέρει το γήρας, εντείνοντας την αίσθηση του εγκλεισμού, της φυλακής και της παραμόρφωσης.
Από τα παιδικά φουστανάκια της Κάσση, στις αινιγματικές εφηβικές μορφές της Νομίδου και από την υπαρξιακή περιπλάνηση του Στάμου, στο αναπόφευκτο γήρας που απεικονίζει ο Βενετόπουλος, οι θεατές παρακολουθούν ένα ταξίδι εντός, στις αναδύσεις και τις πραγματικότητες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ
29 Ιανουαρίου 20005
Βιβή Βασιλοπούλου
Το Είναι, το Εγώ και η συνείδηση της παρουσίας
«Αναδύσεις» είναι η συνείδηση – «πραγματικότητες» είναι ο υποκειμενικός προσωπικός κόσμος των καλλιτεχνών. Έτσι περιγράφεται από την επιμελήτρια Λίνα Τσίκουτα, συμπερασματικά και επεξηγηματικά, ο τίτλος της ομώνυμης έκθεσης στη «Μέδουσα» της οδού Ξενοκράτους.
Οι «Αναδύσεις» σχετίζονται με τον εντοπισμό των παραμέτρων, τη συνείδηση και την αποκάλυψη από μέρους των καλλιτεχνών των ιδιαίτερων επικεντρώσεών τους στην έκθεση, «Αναδύσεις» είναι οι επιλογές των υπαρξιακών ανησυχιών και ο εντοπισμός της θεματογραφίας τους, Οι «Πραγματικότητες», το δεύτερο συνθετικό του τίτλου της έκθεσης, αφορούν την υλοποίηση του υποκειμενικού στοιχείου των διεργασιών και των επεξεργασιών, το αποτέλεσμα δηλαδή της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Είναι η κατάληξη των προσεγγίσεων των καλλιτεχνών στα συγκεκριμένα έργα, τα οποία αποτελούν τις υποκειμενικές πραγματικότητές τους. «Πρόκειται για την εξατομικευμένη βιωμένη πραγματικότητα». Ωστόσο, ο επισκέπτης της έκθεσης εύκολα «μεταφέρεται» και στα διπολικά αντίθετα των δύο εννοιών. Στις «καταδύσεις» δηλαδή στο υποσυνείδητο ή στο υπόγειο της γκαλερί και στο απύθμενο έργο του Στέργιου Στάμου, αλλά και στη «μη πραγματικότητα», έτσι όπως ανιχνεύεται μέσα στο πραγματικό κέλυφος των έργων.
Εκείνο πάντως που διαπιστώνεται παράλληλα είναι ο νέος ρόλος των έργων έτσι όπως τοποθετούνται κυριολεκτικά και μεταφορικά στο χώρο και στο «νέο τόπο» αυτής της έκθεσης. Εκεί βρίσκονται τα έργα με όλα τα «ατομικά» χαρακτηριστικά των καλλιτεχνών και σε απόλυτη συνέπεια με τη μέχρι τώρα δουλειά τους, αλλά και με «νέο προορισμό». Έτσι, χωρίς να προδίδουν την πρώτη, προσδίδουν καινούργιους χαρακτήρες στη σύνθεση, προσφέροντας μια ακόμα ανάγνωση.
Η ανάγνωση αυτή, εκτός από τον τίτλο και τα κείμενα, χειραγωγείται από τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η έκθεση και ο οποίος υπηρετεί το βασικό άξονα και το σκεπτικό της. Η κυρίως αίθουσα έχει δοθεί στη Βάλλυ Νομίδου και στον Στέργιο Στάμο, το υπόγειο στον Μπάμπη Βενετόπουλο (βίντεο) και η συνέχεια της εισόδου μετά την κλίμακα στην Μαριγώ Κάσση.
Ας σημειωθεί ιδιαίτερα το πόσο τα έργα αυτά λειτουργούν από την τοποθέτησή τους συμμετοχικά αλλά και αυτόνομα, συνδυασμένα όσο και ανεξάρτητα.
Κατά τ’ άλλα, όπως και ο τίτλος της έκθεσης, είναι δεδομένη η παραπομπή σε επεξεργασίες εξατομικευμένων υπαρξιακών ανησυχιών και διαπιστώσεων. Καταστάσεις βιωμένες, συνθήκες του νου και της ψυχή, που αναδύονται στην επιφάνεια, μέσα από εσώτερες διεργασίες. Το πρόβλημα του υπάρχειν, η διερεύνηση του νοήματος του Είναι, ο ιστός ανάπτυξης της έκθεσης. Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με το ουσιαστικό αίνιγμα του εαυτού του. Η επικέντρωση στα φαινόμενα του ιδιαίτερου χαρακτήρα της ανθρώπινης υπόστασης. Η έκθεση των δυνατοτήτων επιλογής εναλλακτικών λύσεων και δεσμεύσεων του ανθρώπου στην πορεία του. Η διυποκειμενικότητα και η σχέση του με τους άλλους. Οι οριακές καταστάσεις, οι κορυφώσεις στιγμών, η συνείδηση της παρουσίας του στο κόσμο αποτελούν το εννοιολογικό πλαίσιο της έκθεσης.
