ΟΙ ΥΠΕΡΟΧΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ και η υπεροχή της τέχνης
Η έκθεση της Ελένης Ζούνη, με τίτλο Υπέροχοι ΄Ανθρωποι, είναι ένα δείγμα αυθαίρετου αλλά πειστικού και τολμηρού χειρισμού του τεράστιου ρεπερτορίου γλωσσών που υιοθετεί σήμερα η σύγχρονη τέχνη. Αποτολμά στον ίδιο χώρο και χρόνο, να παρουσιάσει δυο διαφορετικές γλώσσες έκφρασης, ζωγραφική και ψηφιακά επεξεργασμένες φωτογραφίες, για να υπογραμμίσει ότι στην τέχνη ο λόγος εκπορεύεται από την όραση του καλλιτέχνη και όχι από τα τεχνικά μέσα.
Τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια, στήνει στα ζωγραφικά της έργα έναν κατάδικό της κόσμο, όπου η μοναχικότητα είναι ο πρωταγωνιστής ιστοριών χωρίς αρχή και τέλος. Οι μορφές και τα σχήματα που ζωγραφίζει φαίνονται να κρυπτογραφούν την εικόνα του συγκεκριμένου σε στίγματα γραφής, σε σήματα, που διαχέονται σ’ ένα βάθος χώρου και χρόνου. Για τη Ζούνη, η πράξη της αναπαράστασης στη ζωγραφική αντιπροσωπεύει την εκδήλωση της πνευματικής ενέργειας, με την οποία παγκόσμιες έννοιες συμπυκνώνονται σε μια κοινή γλώσσα. Οι εικόνες που δημιουργεί είναι πάντα ο καθρέπτης ενός προγονικού κόσμου, που δεν ανακαλύπτεται από το κοίταγμα στο παρελθόν, αλλά που ξεπροβάλλει αυτόφωτος μέσα στο παρόν, σαν υπόμνηση ενός ενιαίου χρόνου, όπου το χθες και το σήμερα, ο ιστορικός και μυθικός χρόνος, συγχωνεύονται και συγκατοικούν αιώνια μέσα στην ανθρώπινη ύπαρξη.
Στα ζωγραφικά έργα που εκθέτει, πρωταγωνιστεί ο άνθρωπος σα μονάδα, σα γράμμα μιας κοινού αλφαβήτου, με την οποία στοιχειοθετούνται λέξεις και φράσεις που περιγράφουν την αναζήτηση της απελευθέρωσης από τους κώδικες επικοινωνίας συγκεκριμένων πολιτισμικών συστημάτων. Αυτή υπήρξε η σταθερή ματιά της έως σήμερα. Από αυτή τη ματιά, από αυτή την ειδική ευαισθησία πρόσληψης του κόσμου, αντλούσε μέχρι σήμερα τα στοιχεία της προσωπικής της εικαστικής αλφαβήτου.
Στην έκθεση αυτή, όμως, η Ζούνη έρχεται να καταδείξει ότι η τέχνη, σα γλώσσα, δεν θέτει περιορισμούς στην υιοθέτηση εναλλακτικών συστημάτων γραφής. Η ζωγραφική πέρα από τεχνική και σύστημα πλαστικών, σχεδιαστικών και χρωματικών σχέσεων είναι, στην ουσία μια πράξη καταγραφής εσωτερικών διεργασιών, μια πράξη συνεχούς κίνησης και μετακίνησης της ματιάς. Η μετακίνηση από τον εσωτερικό στον εξωτερικό κόσμο και τανάπαλιν είναι στην πραγματικότητα το σπέρμα που γονιμοποίησε την ενότητα Υπέροχοι Άνθρωποι. Η σειρά αυτών των έργων προκύπτει από την παρατήρηση του οπτικού κατακλυσμού που κατασκευάζουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, με τις φυσιογνωμίες των πρωταγωνιστών της πολιτικής και κοσμικής επικαιρότητας. Συνέλεξε ένα τεράστιο αριθμό φωτογραφιών πολιτικών προσωπικοτήτων, όπως αναπαράγονται στα ΜΜΕ, τα οποία επεξεργάστηκε ψηφιακά. Το οπτικό αυτό υλικό, που αντιπροσωπεύει το εύρημα της ματιάς που βλέπει προς τα έξω, είναι ταυτόχρονα και το αντικείμενο που διαπερνάται από τη ματιά που βλέπει προς τα μέσα. Σε αυτή τη μετακίνηση της ματιάς, οι εικόνες αποσταθεροποιούνται, αλλοιώνονται, αποκτούν νέα χαρακτηριστικά, που δεν είναι άλλα από αυτά που βρίσκονται πίσω από τη μάσκα της δημοσιότητας. Γίνονται καρικατούρες, μουντζούρες, αλλού το περίγραμμά τους συγχέεται με τα κοσμικά τους σύμβολα και αλλού διαλύονται στο τίποτα, αφήνουν το χώρο κενό, άλλα εξαφανίζονται σ’ ένα μηδέν, σε μια ανώνυμη μονάδα.
Η εξουσία της ματιάς που βλέπει προς τα μέσα είναι, τελικά, τρομακτικά απειλητική. Είναι, όμως παράλληλα, και λυτρωτική, αποκαλυπτική. Στο τέλος της ιστορίας, η αλήθεια είναι ότι η τέχνη διαρρηγνύει πάντα τα όρια του κατασκευασμένου χώρου, κοινωνικού και αισθητικού. Οι κατασκευές του σύγχρονου πολιτισμού είναι εξίσου ευάλωτες σε αυτή τη διάρρηξη όσο και του παρελθόντος. Ο χώρος και ο χρόνος είναι σίγουρα και ενιαίος. Σε αυτό το ουσιαστικό θεώρημα αναγνωρίζεται η ταυτότητα της τέχνης της Ελένης Ζούνη.
΄Εφη Στρούζα
